Loại gỗ quý hiếm bậc nhất thế giới, chỉ 2 quốc gia sở hữu, số lượng của Việt Nam gấp 1.000 lần nước còn lại

Bách vàng Việt Nam còn được gọi là hoàng đàn vàng Việt Nam, là một trong những loài cây quý hiếm và độc đáo nhất trên thế giới. Với số lượng chỉ khoảng 1.000 cây tại Việt Nam và duy nhất một cây tại Trung Quốc, loài cây này không chỉ mang giá trị sinh học mà còn là biểu tượng của sự kiên cường và vẻ đẹp thiên nhiên.

Gỗ bách vàng - loại gỗ quý hiếm chỉ 2 quốc gia có, riêng Việt Nam sở hữu tới 1.000 cây và một cây duy nhất được tìm thấy ở Trung Quốc.

Ở nước ta, loài cây này lần đầu tiên được phát hiện tại dãy núi Bát Đại Sơn, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang (cũ) vào năm 1999. Đặc biệt, vào tháng 4/2012, một cây duy nhất đã được báo cáo từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mulun ở tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. Điều này càng nhấn mạnh sự hiếm hoi và quý giá của loài cây này.

Thông thường loài cây quý bách vàng Việt Nam là cây nhỏ đến trung bình, với chiều cao từ 10 - 15m. Thân cây tròn, thẳng, vỏ màu nâu đỏ đến nâu xám. Đặc biệt, cây mọc trên những địa điểm không thể tiếp cận hoặc khó tiếp cận trên các khối núi đá vôi dốc. Gỗ của bách vàng có màu nâu vàng, thớ mịn, cực kỳ cứng và có mùi thơm nồng. Chất lượng tuyệt hảo của gỗ, cùng với nhu cầu sử dụng trong văn hóa Đông Á, đã khiến loài cây này trở nên vô cùng quý hiếm.

Bách vàng Việt Nam đã được Sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) xếp hạng loài cây bị đe dọa tuyệt chủng hoàn toàn trong tự nhiên (EN). Mối đe dọa chính đến từ việc khai thác gỗ bừa bãi. Gỗ của loài cây này được săn đón để làm nhà, vật phẩm phong thủy và đồ mỹ nghệ, dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng số lượng cây lớn đang phát triển tốt, theo Dân Việt.

Ngoài ra, việc mất môi trường sống do phá rừng cũng là một nguyên nhân quan trọng. Sự phát triển của cơ sở hạ tầng và mở rộng nông nghiệp đã làm giảm diện tích rừng, nơi bách vàng sinh sống.

Trước nguy cơ tuyệt chủng, bách vàng Việt Nam được xếp vào Nhóm IA của Danh mục Thực vật rừng, Động vật rừng Nguy cấp, Quý, Hiếm. Điều này đồng nghĩa với việc nghiêm cấm mọi hành vi khai thác và buôn bán. Các nhà khoa học đang nỗ lực bảo vệ và nhân giống loài cây này. Cụ thể, các chương trình bảo tồn tại địa phương và quốc tế đang được triển khai, nhằm bảo tồn và phục hồi quần thể bách vàng.

Điểm nổi bật khiến loại gỗ này đắt đỏ là bởi gỗ bách vàng có mùi thơm đặc trưng và khả năng chống mối mọt tự nhiên. Trong văn hóa địa phương, gỗ bách vàng được sử dụng để chế tác các vật phẩm thờ cúng, với niềm tin rằng hương thơm của nó có thể bảo quản thi hài. Chính vì giá trị này, các cây bách vàng lớn ở độ cao thấp đã bị khai thác gần như hoàn toàn, chỉ còn lại những cây nhỏ, cong queo. Cây lớn nhất được ghi nhận hiện nay chỉ có đường kính khoảng 40 cm.

Không chỉ có giá trị về mặt kinh tế, bách vàng còn đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái rừng. Với đặc tính chịu hạn tốt và khả năng sinh trưởng ở điều kiện khắc nghiệt, loài cây này góp phần bảo vệ đất, ngăn chặn xói mòn và duy trì cân bằng sinh thái.

Trước nguy cơ tuyệt chủng, các chương trình bảo tồn bách vàng Việt Nam đang được triển khai. Các nhà khoa học và cơ quan chức năng đã tiến hành khảo sát, xác định vùng phân bố của loài cây này để thực hiện các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt. Một số khu vực có bách vàng đã được đưa vào danh sách rừng đặc dụng, nơi các hoạt động khai thác bị cấm hoàn toàn.

Bên cạnh đó, các chương trình nhân giống và trồng thử nghiệm cũng đang được thực hiện nhằm tăng số lượng cá thể trong tự nhiên. Việc nghiên cứu kỹ thuật nhân giống bằng hạt và giâm cành có thể mở ra cơ hội phục hồi quần thể bách vàng trong tương lai.