5 khoản chi tiêu lãng phí nhất của các gia đình trung lưu

Dù sở hữu khối tài sản hơn 1600 tỷ USD, Warren Buffett vẫn duy trì lối sống cực kỳ giản dị. Đằng sau đó là những bài học làm giàu đáng giá cho tầng lớp trung lưu.

Triết lý tài chính của Buffett không chỉ nằm ở việc chọn cổ phiếu, mà còn ở những quyết định chi tiêu hàng ngày. Đó là những lựa chọn tưởng nhỏ nhưng lại quyết định thành bại trong việc tích lũy tài sản dài hạn.

Bằng cách hiểu tư duy của Buffett, chúng ta có thể tránh được những cạm bẫy tài chính ông liên tục cảnh báo, đồng thời áp dụng lời khuyên của ông để xây dựng sự giàu có bền vững.

1. Mua xe mới

Buffett coi việc mua xe mới là một trong những quyết định tài chính tai hại nhất của tầng lớp trung lưu. Chiếc xe mất giá ngay khi rời đại lý, biến nó thành một trong những tài sản có tỷ suất sinh lời tệ nhất.

Bản thân Buffett là một ví dụ điển hình. Ông lái chiếc Cadillac DTS đời 2006 đến tận năm 2014, chỉ đổi xe khi con gái ông khăng khăng đòi. Ông thậm chí ưa chuộng mua những chiếc xe bị mưa đá làm hỏng nhẹ vì chúng rẻ hơn.

Buffett xem xe hơi chỉ là phương tiện đi lại, không phải biểu tượng địa vị. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu rõ chi phí khấu hao và chi phí cơ hội. Khi một gia đình trung lưu bỏ ra hàng chục ngàn USD mua xe mới, họ không chỉ mất tiền vì xe xuống giá, mà còn bỏ lỡ cơ hội đầu tư số tiền đó vào tài sản có khả năng sinh lời.

Khoản chênh lệch giữa xe mới và xe cũ 2 năm tuổi có thể lên tới hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn USD. Nếu số tiền này được đầu tư vào quỹ chỉ số (index fund) trong dài hạn, tiềm năng tăng trưởng sẽ rất lớn.

Do đó, Buffett khuyên nên mua xe cũ đáng tin cậy, đủ đáp ứng nhu cầu đi lại mà không phải trả phí "là chủ đầu tiên". Cách này giúp tiết kiệm tiền để đầu tư vào những thứ thực sự làm giàu, trong khi vẫn có phương tiện di chuyển phù hợp.

Warren Buffett từng nói: "Nếu bạn mua những thứ không cần thiết, chẳng bao lâu bạn sẽ phải bán những thứ cần thiết"

2. Nợ tiêu dùng lãi cao

Buffett từng nói: "Nếu phải vay với lãi suất 18-20%, tôi đã phá sản từ lâu rồi".

Với tầng lớp trung lưu, nợ thẻ tín dụng là cái bẫy nguy hiểm nhất. Buffett kiên quyết phản đối vay nặng lãi, nhấn mạnh rằng lãi kép trong nợ lãi cao sẽ trở thành một thế lực hủy diệt, khiến khoản nợ ngày càng chồng chất.

Nguyên tắc lãi kép vốn giúp tích lũy tài sản, nhưng khi áp dụng vào nợ lãi cao, nó sẽ phản tác dụng. Nợ thẻ tín dụng khiến các gia đình liên tục chật vật trả lãi, cản trở việc tích lũy tài sản hiệu quả.

Thói quen cá nhân của Buffett phản ánh rõ triết lý này. Ông chủ yếu dùng tiền mặt để kiểm soát chi tiêu, vì cho rằng thẻ tín dụng dễ khiến người ta mất kiểm soát và chìm trong nợ nần. Ông khuyên nên ưu tiên trả nợ lãi cao trước khi đầu tư, vì "tiết kiệm chắc chắn" từ việc thoát nợ thường có lợi hơn "lợi nhuận bất định" từ đầu tư.

Về mặt toán học, lời khuyên này càng thuyết phục. Khi lãi suất thẻ tín dụng cao, bất kỳ khoản đầu tư nào cũng phải vượt qua ngưỡng đó mới có lãi. Do đó, trả nợ lãi cao luôn là lựa chọn hợp lý và ưu tiên hơn.

3. Cờ bạc và xổ số

Buffett nhiều lần chỉ trích cờ bạc và xổ số là cách làm giàu ảo tưởng, chỉ phá hoại tài sản chứ không tạo ra của cải.

Khác biệt cốt lõi nằm ở việc hiểu "lợi nhuận kỳ vọng" và "xác suất". Trong kinh doanh và đầu tư, Buffett phân tích kỹ lưỡng và chỉ chấp nhận rủi ro khi tỷ lệ thắng cao. Trong khi đó, cờ bạc và xổ số, về mặt toán học, luôn có lợi nhuận kỳ vọng âm, nghĩa là người chơi sẽ lỗ về lâu dài.

Điều này phù hợp với triết lý tài chính tổng thể của ông: không theo đuổi sự thỏa mãn tức thời hay mơ làm giàu nhanh, mà kiên nhẫn tích lũy tài sản thông qua tiết kiệm và đầu tư đều đặn.

Nếu xem tiền đánh bài hoặc mua vé số là "chi phí cơ hội", vấn đề càng rõ. Những khoản tiền nhỏ tưởng chừng vô hại đó, nếu được đầu tư đều đặn vào quỹ chỉ số, qua hàng chục năm có thể trở thành một tài sản đáng kể nhờ sức mạnh lãi kép.

4. Mua nhà quá lớn

Chi phí nhà ở là một trong những khoản lớn nhất của các gia đình trung lưu, nên quan điểm của Buffett về vấn đề này rất đáng tham khảo. Cách ông làm đã thách thức những quan niệm phổ biến như "nhà càng to càng tốt" hay "nhà luôn là khoản đầu tư an toàn".

Buffett vẫn sống trong ngôi nhà ông mua năm 1958 ở Omaha. Đây là minh chứng cho việc ông tin rằng nhà chỉ cần đủ dùng, không nên trở thành gánh nặng. Nhà càng rộng, chi phí duy trì (tiền điện nước, sửa chữa, thuế, nội thất…) càng cao.

Tình trạng "nghèo vì nhà", sống trong căn nhà sang trọng nhưng không có dư dả tài chính, trái ngược hoàn toàn với triết lý làm giàu của Buffett. Khi một gia đình cố mua căn nhà đắt nhất có thể, họ thường hy sinh khả năng đầu tư vào các tài sản có tiềm năng tăng giá.

Buffett khuyên nên chọn nhà vừa đủ, phù hợp nhu cầu, đồng thời dành vốn để đầu tư hiệu quả hơn. Ông hiểu rõ: sự giàu có thực sự đến từ việc sở hữu tài sản sinh lời, chứ không phải sống trong những ngôi nhà đắt đỏ liên tục "ngốn" tiền.

5. Đầu tư phức tạp và sản phẩm tài chính rườm rà

Buffett luôn cảnh báo các nhà đầu tư tránh xa những sản phẩm tài chính phức tạp mà họ không hiểu rõ, hoặc đầu tư theo phong trào mà không nghiên cứu kỹ. Nguyên tắc nổi tiếng của ông là: "Đừng bao giờ đầu tư vào doanh nghiệp bạn không thể hiểu", cũng áp dụng cho mọi sản phẩm tài chính.

Nhiều nhà đầu tư trung lưu bị thu hút bởi các sản phẩm phí cao, công cụ phái sinh phức tạp, hoặc trào lưu đầu tư nhất thời chỉ vì "thấy người khác làm theo". Trong khi đó, Buffett luôn chọn con đường đơn giản, dễ hiểu.

Ông khuyến nghị đầu tư vào quỹ chỉ số phí thấp, hoàn toàn phù hợp với triết lý của ông. Thay vì cố chọn cổ phiếu riêng lẻ hoặc mạo hiểm với các sản phẩm phức tạp, ông khuyên đa số nhà đầu tư nên bỏ tiền đều đặn vào quỹ chỉ số toàn thị trường. Cách này giúp đa dạng hóa rủi ro, chi phí thấp, và tận dụng lợi thế tăng trưởng dài hạn của thị trường mà không cần chuyên môn sâu hay mất thời gian nghiên cứu.

Bài học từ Buffett: Sự giàu có bền vững không đến từ những khoản chi xa xỉ hay may mắn nhất thời, mà từ việc kiểm soát chi tiêu, tránh nợ lãi cao, và tập trung vào các khoản đầu tư đơn giản nhưng hiệu quả. Đây chính là chìa khóa giúp các gia đình trung lưu xây dựng tài sản lâu dài.