Uống hơn 3,5 cốc sữa mỗi tuần có thể làm tăng nguy cơ ung thư gan lên 45%?

Tuy nhiên, một nghiên cứu mới từ Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan đã mang đến những thách thức mới cho nhận thức truyền thống này - tiêu thụ hơn 3,5 cốc sữa mỗi tuần có thể làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư gan. Phát hiện này nhanh chóng khơi dậy sự suy ngẫm sâu sắc về các lựa chọn chế độ ăn uống hàng ngày của công chúng.

Những hiểu biết mới từ nghiên cứu của Harvard: Sự cân bằng tinh tế giữa lượng sữa tiêu thụ và nguy cơ ung thư gan

Vào ngày 28 tháng 4 năm 2025, Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ đã công bố một phân tích chuyên sâu của nhóm nghiên cứu của Đại học Harvard gồm hơn 480.000 người tham gia trong nhóm Nghiên cứu về Chế độ ăn uống và Sức khỏe của NIH-AARP. Những người tham gia này có độ tuổi từ 50 đến 71, với tỷ lệ nam giới cao hơn. Nghiên cứu tập trung vào lượng sản phẩm từ sữa tiêu thụ, đặc biệt là phân loại thành nhóm nhiều chất béo và ít chất béo, để khám phá mối liên hệ phức tạp giữa lượng sản phẩm từ sữa tiêu thụ và tỷ lệ tử vong do bệnh gan mãn tính (CLD) và nguy cơ ung thư gan.

Kết quả nghiên cứu thật đáng kinh ngạc: So với những người tiêu thụ ít hơn 3,5 khẩu phần sản phẩm từ sữa mỗi tuần, những người tiêu thụ hơn 3,5 cốc sữa mỗi tuần có nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào gan tăng đáng kể là 45%. Khi lượng sữa tiêu thụ hàng tuần tăng lên hơn 14 cốc, nguy cơ tăng vọt lên 61%. Phát hiện này chắc chắn là lời cảnh tỉnh cho những người coi sữa là thực phẩm bổ sung dinh dưỡng hàng ngày.

Hiệu ứng “con dao hai lưỡi” của việc tiêu thụ sản phẩm từ sữa: sự tương phản rõ nét giữa thực phẩm nhiều chất béo và ít chất béo

Nghiên cứu sâu hơn cho thấy tác động của việc tiêu thụ sản phẩm từ sữa đối với sức khỏe gan là hai mặt. Việc tiêu thụ các sản phẩm từ sữa nhiều chất béo có mối tương quan tích cực với nguy cơ tử vong do bệnh gan mãn tính, trong khi các sản phẩm từ sữa ít béo và sữa chua cho thấy tác dụng bảo vệ. Cụ thể, những người tiêu thụ 21 khẩu phần sản phẩm từ sữa nhiều chất béo mỗi tuần có nguy cơ tử vong do bệnh gan mãn tính cao hơn 51% so với những người tiêu thụ ít hơn 3,5 khẩu phần; ngược lại, những người tiêu thụ 21 khẩu phần sản phẩm từ sữa ít béo mỗi tuần có nguy cơ thấp hơn 38%. Việc tiêu thụ sữa chua cũng có liên quan đáng kể đến việc giảm nguy cơ tử vong do bệnh gan mãn tính và những người tiêu thụ 4 khẩu phần sữa chua mỗi tuần có nguy cơ thấp hơn 40% .

Phát hiện này làm nổi bật tính phức tạp của việc tiêu thụ sản phẩm từ sữa. Các axit béo bão hòa và các thành phần hormone tiềm ẩn trong các sản phẩm từ sữa có hàm lượng chất béo cao có thể là những yếu tố chính làm tăng nguy cơ ung thư gan. Tuy nhiên, các sản phẩm từ sữa ít béo và sữa chua, do hàm lượng chất béo thấp hơn và có thể có lợi khuẩn và chất dinh dưỡng, đóng vai trò bảo vệ tích cực cho sức khỏe gan.

Cơ chế khoa học đằng sau điều này: tác động đan xen của IGF, axit béo và hormone sinh dục

Vậy tại sao lượng sữa tiêu thụ lại làm tăng nguy cơ ung thư gan? Nhóm nghiên cứu chỉ ra rằng lượng sản phẩm từ sữa tiêu thụ cao có liên quan chặt chẽ đến mức tăng của yếu tố tăng trưởng giống insulin (IGF) trong huyết tương. IGF đóng vai trò quan trọng trong quá trình tăng sinh tế bào, biệt hóa, apoptosis và gây ung thư, và mức tăng của nó có thể thúc đẩy sự phát triển của ung thư biểu mô tế bào gan. Ngoài ra, axit béo bão hòa trong các sản phẩm từ sữa nhiều chất béo cũng có thể gây viêm gan và xơ gan thông qua nhiều cơ chế khác nhau, do đó làm tăng nguy cơ ung thư gan.

Điều thậm chí còn thú vị hơn là hàm lượng hormone sinh dục trong sữa cũng có thể liên quan đến nguy cơ ung thư gan tăng cao. Mặc dù cơ chế này vẫn chưa được làm rõ hoàn toàn, nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hormone sinh dục nữ như estrogen và progesterone trong sữa có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú và các cơ chế tương tự cũng có thể đóng vai trò trong ung thư gan. Ngoài ra, đối với người Trung Quốc không tiết đủ lactase, các sản phẩm từ sữa có thể bị phân hủy thành các sản phẩm ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư, điều này làm phức tạp thêm vấn đề.

Sự cộng hưởng giữa các nghiên cứu: Xác nhận lẫn nhau giữa nghiên cứu của Trung Quốc và Bắc Mỹ

Thật trùng hợp, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí BMC Medicine của các nhà nghiên cứu từ Đại học Bắc Kinh, Viện Hàn lâm Khoa học Y khoa Trung Quốc và Đại học Oxford cũng ủng hộ những phát hiện trên. Nghiên cứu đã phân tích 510.146 người lớn không có tiền sử ung thư từ mười vùng khác nhau ở Trung Quốc và cho thấy những người thường xuyên tiêu thụ các sản phẩm từ sữa có nguy cơ mắc ung thư gan và ung thư vú tăng đáng kể. Cụ thể, việc tiêu thụ thêm 50 gram các sản phẩm từ sữa mỗi ngày sẽ làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan và ung thư vú lần lượt là 12% và 17%.

Ngoài ra, một nghiên cứu đoàn hệ triển vọng lớn ở Bắc Mỹ do Trường Y khoa Đại học Loma Linda tại Hoa Kỳ thực hiện cũng đánh giá mối quan hệ giữa lượng sản phẩm từ sữa và canxi hấp thụ với nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt. Nghiên cứu bao gồm 28.737 nam giới tham gia không bị ung thư khi bắt đầu và kết quả cho thấy những người tham gia tiêu thụ nhiều sản phẩm từ sữa hơn mỗi ngày có nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt tăng đáng kể so với những người tiêu thụ ít sản phẩm từ sữa hơn mỗi ngày.

Chế độ ăn uống khoa học, dinh dưỡng cân bằng

Trước loạt kết quả nghiên cứu này, chúng ta nên duy trì thái độ lý trí và chỉ tham khảo chúng. Đối với công chúng, không cần phải hoảng sợ. Là một thức uống bổ dưỡng, lợi ích của sữa không thể bỏ qua. Điều quan trọng là làm thế nào để cân bằng lượng hấp thụ, tránh hấp thụ quá nhiều các sản phẩm từ sữa có hàm lượng chất béo cao và tăng lượng hấp thụ các sản phẩm từ sữa ít béo và sữa chua. Ngoài ra, chúng ta cũng nên chú ý đến quá trình tiết lactase của từng cá nhân. Đối với những người không dung nạp lactose, họ nên chọn các sản phẩm từ sữa hoặc sản phẩm thay thế phù hợp.